Met dat Europese duel op het programma is het een ideaal moment om eens terug te blikken op de eerdere kennismaking met Riga en de Letse bevolking.
In het Ajax Clubnieuws, een blad wat maandelijks wordt gedrukt en onder de leden van Ajax wordt verspreid, is 87 jaar geleden uitgebreid verslag gedaan van de reis per trein naar Riga (Letland) en Kaunas (Litouwen). Overigens is het in die tijd al heel normaal om na het seizoen een trainingskamp te beleggen in het buitenland en daar zo'n twee weken te vertoeven. Ajax resideert zodoende in de periode tussen 1912 en 1950 in landen als Hongarije, Zwitserland, Roemenië, Joegoslavië, België, Frankrijk en IJsland.
Verslaggever Van Reenen
Het is uiteindelijk Piet van Reenen (Goaltjes Piet) die gedurende de tour in Letland en Litouwen de pen in de hand en camera op de schouder neemt en uitgebreid de sfeer neerzet van dat moment. Ajax Media avant la lettre. 'Dit baantje heb ik geheel vrijwillig op mij genomen. Het is echter buitengewoon moeilijk, doch naar ik hoop, dankbaar tevens'.
Als volleerd ‘blogger’ schetst hij een mooi tijdbeeld, als de Ajacieden nog in de trein zitten en honger krijgen. 'In Duitsland werd er een aanval ondernomen op een wagentje met de Duitse worst, welke glansrijk gewonnen werd. Trainer Jack Reynolds lustte ze niet en vroeg of we ons testament al gemaakt hadden. Hij was helemaal niet gerust over de samenstelling van deze dingen.'
Ruim dertig uur na vertrek in Amsterdam wordt Riga bereikt. Sommige Ajacieden kiezen voor een potje 'lange afstand bridgen', anderen pogen te slapen op de houten bankjes van het treinstel, wat Ajacieden Marius Koolhaas (voorzitter) en Jan Elzenga (secretaris) ook lukt.
Eenmaal in Letland ‘waanden de Ajax-spelers zich nog in Holland’. Van Reenen citeert: ‘Zover het oog reikt; gras, gras en nog eens gras. Het enige verschil is dat de boerderijen een zeer schamele indruk maken. Doch verder is alles zoals bij ons’.
De Letse pers is ondertussen uitgelopen voor het bezoek van Ajax aan de Baltische staten. Zij schreven dat de ‘zeventien atletisch gebouwde Ajacieden’ na de treinreis geen spoor van vermoeidheid toonden en te herkennen waren aan hun rood-witte rozet (sieraad) op de linkerborst.
De selectie en staf genieten op de eerste dag in Riga van de stad en het Letse strand. Een dag later wordt er getraind. Hoewel getraind. Het veld is matig. Er groeit geen gras, enkel onkruid. De lijnen zijn uitgegraven.
In Letland blijkt de komst van Ajax dus groot nieuws. Op verschillende drukke punten in de stad wordt er met spandoeken reclame gemaakt voor de twee oefenwedstrijden die Ajax daar speelt.
Een bierkan als presentje
Het Ajax van Reynolds (zie foto) speelt twee oefenduels in Letland voor ze de tour voortzetten naar Litouwen. De eerste wedstrijd is tegen Armyas Sporta Kluba, de toenmalig nummer drie van Letland. Hoewel het zomer is, wordt de wedstrijd afgewerkt in guur weer. Daarom komen slechts 1.500 toeschouwers af op het duel in de Letse hoofdstad. Voor aanvang van het duel ontvangt Ajax een prachtige bierkan met inscriptie uit handen van de voorzitter van Armyas.
Ajax kent geen moeite met Letse nummer drie. Van Reenen vraagt voorzitter Koolhaas het wedstrijdverslag op zich te nemen: goaltjes Piet moet natuurlijk zelf voetballen. En scoort uiteraard. Gerrit Fischer (2) en Rinus Bijl (2) zorgen samen met Van Reenen voor een 5-0-eindstand.
Verloren onder dubieuze omstandigheden
Enkele dagen later oefent Ajax opnieuw. De tegenstander van de tweede en laatste wedstrijd in Riga is het Letse elftal. Ajax verliest met 3-2, maar volgens preses Koolhaas onder dubieuze omstandigheden.
‘Het beste is om deze wedstrijd zo snel mogelijk te vergeten omdat de scheidsrechter het woord ‘onpartijdig’ blijkbaar niet in zijn woordenboek had staan. Op alle mogelijke manier gaf hij van zijn partijdigheid blijk, zodat onze jongens steeds nerveuzer werden en de scheidsrechter helaas op minder prettige wijze op zijn grote fouten wezen’.
Bij rust stonden de Amsterdammers met 3-0 achter. Via Van Reenen (zie foto) en Gerrit Gischler wordt het alsnog 3-2, maar daar blijft het bij. Zelfs de Letse pers spreekt van een ‘verlinkte’ wedstrijd en merkt op dat de arbitrage partijdig is geweest.
De nederlaag doet verder niks af aan het bezoek van Ajax aan Letland. De spelers en staf genieten van het verblijf in Riga. Ze bezoeken in de Letse hoofdstad nog een bioscoop en er wordt een krans gelegd bij het graf ‘van den Onbekenden Soldaat’. Deze geste van Ajax wordt zeer op prijs gesteld in Letland. De Amsterdammers zijn de eerste buitenlandse vereniging die een dergelijk verzoek hebben neergelegd in Riga.
Ajax wordt ontvangen door een majoor van het Letse leger. De aanwezige Ajacieden houden na het leggen van de krans een minuut stilte. ‘Met deze daad hebben we de harten der Letlanders gestolen’, schrijft Van Reenen.
Rood, wit en blauw
Met enige spijt verlaten de Ajacieden na een week het Letse Riga. De reis gaat verder naar Litouwen. Ook daar speelt Ajax twee oefenduels. In een apart tenue spelen de Ajacieden in de eerste wedstrijd in de Litouwse hoofdstad. Niet in het rood en wit zoals we dat nu kennen, maar in het rood, wit en blauw als blijk van de Nederlandse achtergrond van Ajax.
De bedoeling is dat Ajax oefent tegen SS Kovas Kaunas. Twee bestuursleden van de club leiden de Ajacieden rond door de Litouwse hoofdstad. De voetbalbond van Litouwen weet inmiddels dat Ajax in het land is, bedankt Kovas voor het arrangeren van het oefenduel en legt de club een speelverbod op. Litouwen speelt als land vlak na het trainingskamp van Ajax een interland tegen Hongarije. En dus ziet de bond Ajax als ideale tegenstander om tot de samenstelling van een Litouws elftal te komen.
Zo speelt Ajax eerst in Kaunas tegen een samenstelling van Litouwse voetballers, om een dag later in Memel te oefenen tegen het andere gedeelte van het nationale team. Van daaruit maakt de bond dan de keuze welke Litouwse voetballers worden opgeroepen voor het nationale elftal. In Kaunas wordt het 2-2. In Memel verliezen de Ajacieden met 4-1.
Muzikaal Ajax
Tussen de twee duels door brengt Ajax nog een bezoek aan de Kaunas Yacht Club. Ontspannen is ook belangrijk. Helaas begint het te regenen tijdens dit bezoek. Als de eerste druppels uit de lucht vallen schuilen de Ajax-spelers in het restaurant van de watersportvereniging. Daar treffen ze een podium aan vol met instrumenten. Verschillende Ajacieden laten zich van hun beste kant zien. De ene speelt piano de ander 'twee van die eieren gevuld met erwten'. Van Reenen kan voor het verslag de naam van het instrument even niet vinden.
Een uur lang spelen de Ajacieden erop los, zeer tot vermaak van de Kaunas Yacht Club-leden. Het klinkt af en toe wel vals, maar als ‘hot-jazz en swing’ voldoet het uitstekend, volgens de legendarische Ajax-spits.
Het blijkt een van de laatste hoogtepunten van de tweeweekse reis naar de Baltische staten. Na de oefenduels in Kaunas en Memel pakken de Ajacieden weer de trein naar huis. Na een tussenstop in Berlijn wordt opnieuw zo’n dertig uur na vertrek Amsterdam bereikt. Van Reenen richt zich tot slot tot het Ajax-bestuur en zet zo een punt achter de reis naar Letland en Litouwen.
'De stemming tussen leiders en spelers is voortreffelijk geweest. Het is voor ons als spelers een mooi en prettig besluit geweest van seizoen 1937/1938, waarvoor we ons bestuur van harte dank zeggen.'
