Op een vriendschappelijk duel na in de Lichtstad is het treffen op 7 juni 1931 de eerste editie van een wedstrijd die later zal uitmonden in een rivalenstrijd. PSV – Ajax is een wedstrijd tussen de twee clubs met de meeste kampioenschappen op hun naam. En ook dit keer is PSV – Ajax weer een strijd om de titel van de beste club van Nederland.
Terug naar het begin. Dertien jaar na de oprichting van Ajax ziet ook PSV het levenslicht. De club promoveert binnen enkele jaren naar de Eerste Klasse. Maar omdat de hoogste competitie in die tijd nog in verschillende regio’s is opgedeeld, treffen Ajax en PSV elkaar pas echt in 1931, wanneer de titel in een speciale kampioenspoule wordt beslist. Zowel thuis (4-2) als uit (2-5) is Ajax te sterk. "Hulde aan de overwinnaars, doch ook de overwonnennen. Als goede sportsmen hebben de Eindhovenaren de overwinning geïncasseerd", staat er in het clubblad geschreven.
In aanloop naar PSV – Ajax kijken we terug op enkele legendarische ontmoetingen in Eindhoven. Voor dit artikel duiken we dieper de archieven in. Onze zoektocht naar bijzondere edities in Eindhoven begint in 1956.
6 december 1956: PSV - Ajax 2-3
Ajax en PSV nemen seizoen 1956/1957 deel aan de net opgerichte Eredivisie. De Amsterdammers worden direct in het eerste jaar kampioen, maar hebben het in december 1956 lastig in Eindhoven. Ajax wint wel met 2-3, maar makkelijk gaat dat dus niet. Dat blijkt wel uit een verslag van de Volkskrant waar Ajax-goalie Eddy Pieters Graafland wordt betiteld als 'the man with the golden arm'.
Het trio Coen Dillen, Toon Brusselers en Piet Fransen neemt het doel regelmatig onder vuur. Het is aan Pieters Graafland te danken dat PSV 'slechts twee keer scoort'. Ajax vindt drie keer het net en wint. Op dat moment staan de Amsterdammers derde, een punt achter op Feyenoord en SC Enschede. Een half jaar later kroont Ajax zich alsnog als eerste club ooit kampioen van de Eredivisie.
2 september 1972: PSV – Ajax 0-3
Nederland, en zeker Ajax, is in de ban van de Wereldbeker. Waar de club in 1971 na het pakken van de Europa Cup 1 ervoor kiest niet mee te spelen voor de mondiale titel, volgt in 1972 wel een tweestrijd met Independiente. In 1971 laat Ajax de Wereldbeker aan zich voorbijgaan, mede vanwege het slopende wedstrijdschema.
Het is september 1972: vlak voordat Ajax afreist naar Argentinië voor de wedstrijd tegen Independiente is PSV de tegenstander in Eindhoven in de competitie. Vier dagen zitten er om precies te zijn tussen.
Het weerhoudt de Ajacieden niet om uit te halen in Brabant. Piet Keizer is ontketend. De linksbuiten van Ajax maakt een hattrick en velt daarmee het vonnis over PSV: 0-3. 'Een show op de grond van PSV', schrijft het Amsterdamse Parool. Keizer laat een week daarvoor het duel met Go Ahead Eagles nog schieten vanwege een slepende achillespeesblessure, maar in Eindhoven staat hij er. En hoe.
Vlak daarna stapt Ajax op het vliegtuig naar Buenos Aires. De ploeg maakt een tussenstop op de Azoren. Trainer Stefan Kovács stuurt de Ajacieden op de luchthaven het vliegtuig uit. Hij maant de selectie om de spieren soepel te houden en te gaan joggen. Wat volgt zijn iconische plaatjes van hardlopende Ajacieden op de start-/en landingsbaan op de Azoren, een eilandengroep in de Atlantische oceaan. "Dat was zwaarder dan de wedstrijd spelen, het was bloedheet", laat Sjaak Swart jaren later optekenen.
Of dat helemaal het geval is, valt te bezien. De wedstrijd in Argentinië wordt namelijk een veldslag. Independiente speelt ruw en sleept er in eigen huis een 1-1 uit. Horst Blankenburg en Johan Cruijff krijgen flinken trappen te verduren. In Zuid-Amerika wordt er toch gesproken over 'een normaal partijtje'. Cruijff kan gelukkig zo’n drie weken later in Amsterdam spelen en na een 3-0-overwinning op de Argentijnen mag Ajax zich voor de eerste keer in de clubhistorie wereldkampioen noemen.
23 april 1978: PSV – Ajax 2-3
Seizoen 1977/1978 is een topjaar voor PSV. De club uit Eindhoven wordt landskampioen en wint de UEFA Cup. In april 1978 staat er vooral prestige op het spel. Ajax verliest eerder dat seizoen met 1-4, maar revancheert zich in Eindhoven. Het wordt een clash tussen Ruud Geels aan Ajax-zijde en Ernie Brandts bij PSV. De verdediger staat te boek als groot talent en mag later dat seizoen met Oranje mee naar het WK.
Maar in het voorjaar van 1978 staat er geen maat op Geels. Misschien speelt ook persoonlijke eer een rol: de topscorer vertrekt na dat seizoen uit Amsterdam, maar voegt in Eindhoven nog drie goals toe aan zijn totaal. "Het is jammer dat we uit elkaar gaan, want steeds meer blijkt toch dat dit Ajax qua voetbal voor niemand bang hoeft te zijn."
Geels kan met opgeheven hoofd afscheid nemen van Ajax. Hij verkast na vier seizoenen naar Anderlecht, maar doet dat met een topscorerstitel in 1978 op zak. Hij eindigt dat seizoen op dertig goals, vijf meer dan Kees Kist.
19 maart 1989: PSV – Ajax 1-4
Als PSV en Ajax elkaar in maart 1989 treffen wacht Ajax al elf jaar op een overwinning in Eindhoven in de Eredivisie. PSV wint het jaar daarvoor ook nog eens de Europa Cup 1 en dus weet Ajax dat PSV-uit geen sinecure is. Sowieso zijn de Eindhovenaren op dat moment in eigen huis schier onverslaanbaar. In de Eredivisie blijft PSV tussen 1983 en 1989 maar liefst 93 wedstrijden ongeslagen in Eindhoven.
Tot Ajax op bezoek komt in 1989. Het PSV, met spelers als Ronald Koeman, Romario en Sören Lerby in het elftal, wordt met 1-4 verslagen. Het is de eerste driepunter in Eindhoven in de Eredivisie sinds… de hattrick van Ruud Geels in 1978.
Achteraf spreken de PSV’ers uiteindelijk van een verdiende overwinning voor Ajax. "Maar", voegt Eric Gerets daaraan toe, "Ajax moet nog wel vijf punten op ons inlopen." Dat lukt niet. Ajax eindigt tweede in de Eredivisie, maar maakt wel indruk met de 1-4-overwinning in Eindhoven. Grote man die dag: Aron Winter. De middenvelder kopt twee keer raak uit een corner van Dennis Bergkamp.
Het is voor Winter een persoonlijk succesje. Na het EK in 1988 belandt de middenvelder in een vormdip. Tegen PSV bewijst hij zijn waarde voor Ajax. In het Algemeen Dagblad van maart 1989 legt hij uit dat hij 'diep in de put heeft gezeten'. "Maar het gaat de laatste tijd steeds lekkerder. Kijk, dat ik kon voetballen, daar ben ik altijd al van overtuigd geweest. Net als het feit dat iedereen weleens een terugval kent. Je moet daar overheen zien te komen."
23 oktober 1994: PSV – Ajax 1-4
Met voormalig Ajax-coach Aad de Mos op de bank als trainer van PSV gaan de Amsterdammers in 1994 als de landskampioen op bezoek in Eindhoven. De Eindhovenaren beleven sportief gezien niet hun beste jaren, terwijl Ajax – al weet niemand dat nog op dat moment – bezig is aan een historisch seizoen.
Voor de wedstrijd probeert De Mos Ajax te verrassen. Boudewijn Zenden staat in de opstelling als linkeraanvaller. Als alle spelers op het veld staan blijkt Zenden wisselspeler en staat Eric Meijer in de aanval. Ajax lijkt niet onder de indruk: binnen een kwartier staat het al 0-3.
Ajax-trainer Louis van Gaal is na afloop ook niet onder de indruk en geeft bij de pers aan dat de handelswijze van PSV volkomen legitiem is. Hij noemt de wissel alleen ‘ongepast’.
"Ik word er nu belachelijk mee gemaakt, maar als het goed was uitgepakt, heette het dat ik met een geweldige vondst was gekomen", dient De Mos op zijn beurt het journaille van repliek.
Een ontketend Ajax wint uiteindelijk met 1-4. Maar volgens de schrijvende pers hadden de Amsterdammer een recordzege kunnen boeken in Eindhoven. Voor Ajax scoren Ronald de Boer, Edgar Davids, Clarence Seedorf en Peter van Vossen die dag.
Seedorf is na afloop dan ook behoorlijk te spreken over het spel van Ajax in Het Parool. "Alles klopte. Zowel in verdedigend als aanvallend opzicht. Wat betreft het benutten van kansen liepen we één op één in het begin van de wedstrijd. Dit was een bijzondere middag. PSV had helemaal niets tegen ons in te brengen."
*In aanloop naar PSV – Ajax volgt er ook nog een interview met Maarten Stekelenburg en Urby Emanuelson.
